Άν για κάτι έμεινε χαραγμένο στην μνήμη των ποδοσφαιρόφιλων το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα του 1976 ήταν αναμφίβολα η περίφημη εκτέλεση του Αντόνιν Πανένκα στην διαδικασία των πέναλντι κατά την διάρκεια του τελικού απέναντι στην Δυτική Γερμανία. Το περίφημο"σκάψιμο" έμεινε στην ιστορία και έκτοτε υπήρξαν πάρα πολλοί που προσπάθησαν να τον μιμηθούν άλλοτε επιτυχημένα άλλοτε όχι.
Με μοναδική εξαίρεση την Αλβανία που ήταν τιμωρημένη απο την UEFA όλες οι υπόλοιπες χώρες ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 1974 τους αγώνες για το 5ο κατά σειρά Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Στον 1ο όμιλο Αγγλία, Τσεχοσλοβακία και Πορτογαλία έδωσαν σκληρή μάχη για την κατάκτηση της πρώτης θέσης με τους Ανατολικοευρωπαίους να καταφέρνουν να παίρνουν την πρώτη θέση με 9 βαθμούς, έναντι 8 των Βρετανών και 7 των Ιβήρων.
Στον 2ο όμιλο η Ουαλία με 10 βαθμούς πήρε την πρώτη θέση κόντρα σε Ουγγαρία και Αυστρία που ισοβάθμησαν στην δεύτερη θέση με 7 βαθμούς, ενώ στον 3ο όμιλο η Γιουγκοσλαβία με απολογισμό 5 νίκες και μόλις 1 ήττα(απο την Βόρεια Ιρλανδία στο Μπέλφαστ) δεν είχε ιδιαίτερες δυσκολίες να πάρει την πρόκριση.
Στον 4ο όμιλο η Ισπανία υπερκέρασε τα εμπόδια των Ρουμανίας και Σκωτίας για την πρώτη θέση, ενώ στον 5ο όμιλο κληρώθηκαν ομάδες όπως η Ιταλία, η Ολλανδία και η Πολωνία. Οι "ατζούρι" ουσιαστικά αυτοκτόνησαν με την εντός έδρας ισοπαλία με την Φινλανδία στην Ρώμη που ήταν και ο μοναδικός βαθμός της σε αυτή την φάση, αφήνοντας τους Ολλανδούς και τους Πολωνούς να παλέψουν για την πρώτη θέση.
Οι δύο ομάδες ισοβαθμούσαν στην πρώτη θέση με τους "οράνιε" να διέθεταν καλύτερη διαφορά τερμάτων και στο τελευταίο ματς στην Ιταλία έπρεπε να χάσουν με τέσσερα γκολ διαφορά για να απολέσουν την πρώτη θέση και την πρόκριση. Τελικά οι Ιταλοί επικράτησαν με 1-0 και η ομάδα του Ρίνους Μίχελς πήρε την πρόκριση.
Στον 6ο όμιλο οι Σοβιετικοί ξεκίνησαν πολύ άσχημα με βαριά ήττα στο Δουβλίνο με 3-0, όμως με ένα νικηφόρο σερί τεσσάρων αγώνων και εκμεταλεύομενοι τις απώλειες των Ιρλανδών(ισοπαλία στην Τουρκία ήττα απο την Ελβετία) κατάφερε να πάρει την πρόκριση παρά την ήττα της τελευταίας αγωνιστικής στην Σμύρνη.
Στον 7ο όμιλο το Βέλγιο πήρε την πρόκριση κόντρα στην Ανατολική Γερμανία που είχαν ως κακό τους δαίμονα την Ισλανδία που επανήρθε σε προκριματική φάση ύστερα απο 12 χρόνια, με τους νησιώτες να παίρνουν ισοπαλία στο Μαγδεμβούργο και να τους κερδίζουν στο Ρέικιαβικ.
Τέλος στον 8ο όμιλο η παρουσία της Πρωταθλήτριας Ευρώπης και Παγκόσμιας Πρωταθλήτριας Δυτικής Γερμανίας δεν άφηνε και πολλά περιθώρια αμφισβήτησης για την πρόκριση, όμως στον αγωνιστικό χώρο τα πράγματα λίγο έλειψε να εξελιχθούν διαφορετικά.
Η εθνική ομάδα της Ελλάδας αποδείχτηκε σκληρό καρύδι αφού έμεινε αήττητη κόντρα στην Βουλγαρία(ισοπαλία 3-3 στην Σόφια και νίκη στο "Καραισκάκης" με 2-1) αλλά και την "νάτσιοναλ μάντσαφτ"(δύο ισοπαλίες σε"Καραισκάκης και Ντίσελντορφ με 2-1 και 1-1 αντίστοιχα), όμως η αναπάντεχη ήττα απο την Μάλτα στην Βαλέτα τους στέρησε την δυνατότητα να κάνουν την μεγάλη έκπληξη και έτσι τα "πάντσερ" πήραν τελικά την πρόκριση για την επόμενη φάση.
Στα προημιτελικά Γιουγκοσλαβία και Ολλανδία δεν αντιμετώπισαν προβλήματα κόντρα σε Ουαλία και Βέλγιο αντίστοιχα, η Δυτική Γερμανία απέκλεισε την Ισπανία με ισοπαλία 1-1 στην Μαδρίτη και νίκη με 2-0 στο Μόναχο, όμως η έκπληξη ήταν ο αποκλεισμός της Σοβιετικής Ένωσης απο την Τσεχοσλοβακία.
Οι Σοβιετικοί οι οποίοι είχαν πάρει μέρος και στις τέσσερις προηγούμενες τελικές φάσεις όπου είχαν τρεις τελικούς με μία κατάκτηση, ηττήθηκαν στο πρώτο παιχνίδι στην Μπρατισλάβα με 2-0, ενώ στην Μόσχα οι Τσεχοσλοβάκοι πήραν την ισοπαλία με 2-2, αφήνοντας στα "κρύα του λουτρού" την "αρκούδα".
Το χρίσμα για την διεξαγωγή της τελικής φάσης πήρε η Γιουγκοσλαβία, για πρώτη φορά στα χρονικά θα διεξαγόταν σε χώρα του ανατολικού μπλόκ. Τα γήπεδα που επιλέχθηκαν ήταν το "Μαρακανά" στο Βελιγράδι και το "Μάξιμιρ" στο Ζάγκρεμπ και στον πρώτο ημιτελικό θα αναμετρούνταν η Τσεχοσλοβακία και η Ολλανδία στην πρωτεύουσα της Κροατίας.
Ο Όντρους άνοιξε το σκόρ για τους Τσεχοσλοβάκους στο 19', ενώ ο ίδιος παίκτης στο 77' ισοφάρισε για την Ολλανδία, με το σκόρ να μένει αναλλοίωτο μέχρι και την λήξη της κανονικής διάρκειας. Οι δύο ομάδες που έπαιζαν με δέκα παίκτες λόγω αποβολής του Πόλακ στο 60' και του Νέεσκενς στο 76' οδηγήθηκαν στο έξτρα ημίωρο με την ομάδα του Βάτσλαβ Γιέζεκ να παίρνει την πρόκριση με 3-1 χάρις στα γκολ των Νέχοντα στο 114'(στην φάση αυτή αποβλήθηκε ο Φαν Χάνεγκεμ) και Βέσελι στο 118'.
Ίδια εξέλιξη είχε και ο έτερος ημιτελικός αφού παρά το γεγονός ότι οι οικοδεσπότες προηγήθηκαν με 2-0 με γκολ των Ποπίβοντα στο 19' και Τζάιτς στο 30', οι Δυτικογερμανοί μείωσαν αρχικά με τον Φλόε στο 64' και στο 82' με τον Ντίτερ Μίλερ ισοφάρισαν στέλνοντας το ματς στην παράταση.
Εκεί ο επιθετικός της Κολωνίας μιμούμενος τον συνεπώνυμο του μεγάλο "μπόμπερ" πέτυχε δύο ακόμα τέρματα στο 115' και στο 119' και με 4-2 έστειλε την χώρα του σε ένα δεύτερο συνεχόμενο τελικό Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος.
Στον μικρό τελικό σε ένα συναρπαστικό παιχνίδι οι Ολλανδοί που δεν είχαν στην σύνθεση τους τους Νέεσκενς, Κρόιφ και Φαν Χανέγκεμ πήραν την νίκη στην παράταση αφού το κανονικό μάτς έληξε με 2-2(27' Χέελς, 39' Φαν Ντερ Κέρκοφ,43' Καταλίνσκι, 82' Τζάιτς) και στον έξτρα χρόνο ο Χέελς στο 107' έβαλε το νικητήριο γκολ για τους "οράνιε".
Τσεχοσλοβακία και Δυτική Γερμανία τέθηκαν αντιμέτωπες στον μεγάλο τελικό μπροστά σε 30.790 θεατές, με τους Ανατολικοευρωπαίους να μπαίνουν δυνατά να προηγούνται με 2-0 με τα γκολ των Σβεχλικ στο 8' και Ντομπίας στο 25', όμως οι Γερμανοί όπως και στον ημιτελικό αποδείχτηκαν "επτάψυχοι" μειώνοντας με τον Ντίτερ Μίλερ στο 29' και στο 90' ο Χόλτσεμπάιν έστειλε το ματς στην παράταση.
Εκεί δεν άλλαξε τίποτα και τα πάντα θα κρίνονταν στην "ρώσικη ρουλέτα" όπου τα πρώτα εφτά πέναλντι(Μάσνι,Μπόνοφ,Νέχοντα,Φλόε,Όντρους,Μπόνγκαρτζ και Γιούρκεμικ) ήταν εύστοχοι και την εκτέλεση του όγδοου αναλάμβανε ο Ούλι Χένες.
Ο άσος της Μπάγερν έστειλε την μπάλα ψηλά πάνω απο τα δοκάρια του Βίκτορ, και έτσι τα πάντα θα κρίνονταν στα πόδια του Πανένκα. Ο επιθετικός της Μποέμιανς Πράγας με τεράστια ψυχραιμία απέναντι στον Ζεπ Μάγιερ "έσκάψε" την μπάλα στο κέντρο της εστίας και με 5-3 έστειλε τους συμπατριώτες του στον "έβδομο ουρανό".
Ο Πανένκα όπως ήταν λογικό συμπεριλήφθηκε στην κορυφαία ενδεκάδα του τουρνουά μαζί με τους Ίβο Βίκτορ(Τσεχοσλοβακία), Γιαν Πίβαρνικ(Τσεχοσλοβακία), Ρούουντ Κρόλ(Ολλανδία), Άντον Όντρους(Τσεχοσλοβακία), Φράντς Μπεκενμπάουερ(Δυτική Γερμανία), Ράινερ Μπόνοφ(Δυτική Γερμανία),Γιάροσλαβ Πόλακ(Τσεχοσλοβακία), Ντράγκαν Τζάιτς(Γιουγκοσλαβία), Ζντένεκ Νέχοντα(Τσεχοσλοβακία) και Ντίτερ Μίλερ(Δυτική Γερμανία).
