Χέρμπερτ Τσάπμαν Ο «πατριάρχης» των μεγάλων προπονητών

Μεγάλοι προπονητές υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα. Σερ Άλεξ Φέργκιουσον, Αρσέν Βενγκέρ, Ζοσέ Μουρίνιο στις ημέρες μας και παλιότερα, Ελένιο Χερέρα, Βαλέρι Λομπανόφσκι και άλλοι. Ωστόσο, εκείνος που έδωσε άλλη έννοια στο θεσμό του προπονητή, βάζοντας τις βάσεις του σύγχρονου ποδοσφαίρου και τις διατάξεις των ποδοσφαιριστών στο γήπεδο ήταν ο Χέρμπερτ Τσάπμαν.

Στις 19 Ιανουαρίου του 1878 στο Κίβετον Παρκ του Ρόβεραμ, γεννήθηκε ο άνθρωπος στον οποίο οφείλουν πολλά οι σημερινοί τεχνικοί. Η καριέρα του Τσάπμαν ως ποδοσφαιριστής δεν ήταν αξιοσημείωτη. 

Έπαιξε κυρίως σε ομάδες όπου βρίσκονταν κοντά στη δουλειά του (εργάζονταν συνήθως ως μηχανικός ανθρακωρυχείων), αναμεσά τους οι Ροτσντέιλ, Γκρίμσμπι, Σουίντον, Σέφιλντ Γιουναίτεντ και Νότς Κάουντι. 

Η καλύτερη σεζόν του ήταν η 1901-1902 με τη Νορθάμπτον, όπου σε 22 ματς σημείωσε 14 τέρματα στη θέση του εσωτερικού επιθετικού. Πολύ καλός ήταν και με τη φανέλα της Τότεναμ όπου εκείνο τον καιρό συμμετείχε στην ερασιτεχνική κατηγορία του Νότιου Ομίλου έχοντας σε 42 συμμετοχές 16 γκολ.

Ωστόσο ως προπονητής ήταν εκείνος που άλλαξε την ιστορία του αθλήματος και έθεσε τις βάσεις του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Ήταν ο πρώτος που σχεδίασε σε πίνακα πώς να αναπτύσσεται μια ομάδα εντός αγωνιστικού χώρου. Μέχρι τότε οι παίκτες εισέρχονταν στο γήπεδο χωρίς να έχουν πάρει αρχικές οδηγίες ουσιατικά. «Οι περισσότεροι που προέρχονταν από Σκωτία και βόρεια Αγγλία ήταν εξαιρετικά ντροπαλοί και νευρικοί. Τους μιλούσες και σου έλεγαν “ναι” σε όλα, αλλά αυτό δε σήμαινε ότι στη συνέχεια θα έκαναν ό,τι υποσχέθηκαν. Ο πίνακας βοήθησε πολύ σε αυτό», ανέφερε σχετικά στην αυτοβιογραφία του.

Ξεκίνησε από τα χαμηλά και συγκεκριμένα στην αγαπημένη του Νορθάμπτον το 1907. Εβρισκόμενη στον πάτο της βαθμολογίας του Βορίου Ομίλου της τρίτης κατηγορίας του 1908, την έσωσε και την οδήγησε στην κατάκτηση του πρωταθλήματος του 1909. Έκτοτε παράμενε πρωταγωνίστρια στη λίγκα. Αξίζει να σημειωθεί πως εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν κανονισμοί ανόδου και υποβιβασμού.

Οι επιτυχίες του τράβηξαν την προσοχή της Λιντς Σίτι, την οποία από κομπάρσο την μετέτρεψε σε αξιόλογη δύναμη της δεύτερης κατηγορίας φτάνοντας έως την τέταρτη θέση της βαθμολογίας την αγωνιστική περίοδο 1913-1914, την υψηλότερη βαθμολογική θέση που είχε κατακτήσει μέχρι τότε στην ιστορία της.

Παρά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε λόγω του Ά Παγκοσμίου πολέμου, οι ικανότητές του Τσάπμαν δεν ξεχάστηκαν. Το 1921 αναλαμβάνει τη Χάντερσφιλντ, ομάδα της πρώτης κατηγορίας. Αρχικά, κατακτά το κύπελλο στην πρώτη του κιόλας σεζόν και στη συνέχεια δύο διαδοχικά πρωταθλήματα (1924,1925). Ουσιαστικά, εξαιτίας του έγινε ο πρώτος σύλλογος που σήκωσε τρία συνεχόμενα πρωταθλήματα στο «νησί», καθώς και το 1926 οπότε και ανέλαβε ο Σέσιλ Πότερ πήρε το βαρύτιμο τρόπαιο. Μέχρι σήμερα μόνο η Άρσεναλ -που ήταν επίσης δημιούργημα του Τσάπμαν- και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του Σερ Άλεξ Φέργκιουσον έχουν ισοφαρίσει το επίτευγμά της.

Το 1925 αφήνει τα «τεριέ» για χάρη των «κανονιέρηδων», και εδώ προχωρεί σε μια καινοτομία. Θέλοντας να φέρει ισορροπία στο παιχνίδι του φτιάχνει την πρώτη διάταξη στην ιστορία του ποδοσφαίρου, το περίφημο MW. 

Τρεις αμυντικοί, δύο αμυντικοί μέσοι, δύο επιθετικοί μέσοι και τρεις προωθημένοι, μέχρι εκείνο το χρονικό σημείο οι ποδοσφαιριστές συνήθως αγωνίζονταν χωρίς ουσιαστικό σχέδιο. Αυτό άλλαξε όλα τα δεδομένα. 

Στα χρόνια του μεσοπολέμου η Άρσεναλ θα αποτελέσει την κυρίαρχο της λίγκας. Κατά πρώτο λόγο,  πήρε το κύπελλο του 1930, ακολούθησε το πρωτάθλημα της επόμενης χρονιάς όπως και εκείνο του 1932.

Εκεί όπου όλα έδειχναν ρόδινα και ότι θα κατέφθανε την επόμενη σεζόν στο «Χάιμπουρι» το δεύτερο συνεχόμενο και τρίτο συνολικά πρωτάθλημα επί των ημερών του, ήρθε το μοιραίο. Στις 6 Ιανουαρίου του 1934 ο Τσάμπαν αφήνει την τελευταία του πνοή, λόγω πνευμονίας στα 55 του έτη. Το έργο του θα συνεχιστεί επιτυχώς, καθώς θα κατακτηθεί εν τέλει ο τίτλος της περιόδου όπως και αυτός του 1935, υπό τις οδηγίες του Τζορτζ Άλισον, με τους «ερυθρόλευκους» να γίνονται οι δεύτεροι που επιτυγχάνουν το λεγόμενο «3-peat».

Ο πρωτοπόρος αυτός χαρακτήρας ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα τελειομανίας: «Υπάρχει ένας χρυσός κανόνας: Δεν είναι καθόλου φρόνιμος ο εφησυχασμός. Όσο καλή και να είναι μια ομάδα, πρέπει πάντα να γίνεται προσπάθεια βελτίωσής της», δήλωνε χαρακτηριστικά! Αυτό το γνώρισμα τον οδήγησε στην κορυφή και την μετατροπή του ποδοσφαίρου από ένα απλό παιχνίδι σε επιστήμη.

Ήταν ο άνθρωπος που κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο Αμέρικο Βεσπούκι του «βασιλιά» των σπορ, ο «πατέρας» όλων των τεχνικών. Το 2013 το World Soccer τον τοποθέτησε στην 9η θέση της λίστας με τους καλύετρους προπονητές όλων των εποχών, ενώ το France Football σε αντίστοιχη ψηφοφορία το 2019 τον κατέταξε στην 24η θέση.

To 2003 εισήχθη στο αγγλικό Hall of Fame, τον Μάρτιο του 2005 στο σπίτι που διέμενε στο Χέντον χαρακτηρίστηκε ως μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ το 2004 οι Sunday Times σε ψηφοφορία τον χαρακτήρισαν ως τον κορυφαίο Βρετανό προπονητή όλων των εποχών.

Η χάλκινη προτομή του κοσμούσε την εξωτερική πλευρά του East Stand στο Χάιμπουρι μέχρι και το 2006 όταν αυτό έκλεισε και ένα αντίγραφό βρίσκεται στο Emirates απο το 2008. Στις 9 Δεκεμβρίου του 2011  το άγαλμά του τοποθετήθηκε σε ειδική τελετή έξω απο το Emitares μαζί με αυτά του Τόνι Άνταμς και του Τιερί Ανρί.